Wydawca treści Wydawca treści

Pomniki przyrody

Pomniki przyrody to zwykle pojedyncze okazy przyrody ożywionej bądź nieożywionej. Najczęściej występującymi w lasach pomnikami przyrody są najstarsze i największe drzewa. W 2012 r. mieliśmy ich w całej Polsce już prawie 11 tys., z czego 8,5 tys. stanowiły właśnie drzewa.

Na terenie Nadleśnictwa Cierpiszewo za pomniki przyrody uznano 20 drzew, w tym 5 pojedynczych i 4 grupy drzew. Najliczniej reprezentowane są dęby szypułkowe - 10 szt., pozostałe to modrzewie europejskie - 5 szt., lipy drobnolistne - 2 szt.,  Topola biała - 1 szt. oraz duma Nadleśnictwa Cierpiszewo - 2 zrośnięte sosny.


Krzywy Dąb

Najciekawszym pomnikiem przyrody na naszym terenie, o historii splecionej z historią naszego kraju jest „Krzywy Dąb”.

PUNKT KONTAKTOWY
Dla sprawnej orientacji w zwartym kompleksie leśnym wybiera się miejsca charakterystyczne. Nie wiedzieć czemu, taką rolę przypisano jednemu z naszych pomnikowych dębów, który co prawda jest okazały i majestatyczny w swym wyglądzie, ale niczym się nie wyróżnia się z pozostałych.
Dąb, o którym mówimy to „Krzywy Dąb" – rosnący w Obrębie Zawiszyn na skrzyżowaniu dróg. Jest rzeczą niebywałą, że stanowi on punkt kontaktowy w okresie grzybobrania dla kilkuset czy nawet tysięcy mieszkańców zarówno Torunia, Bydgoszczy i Inowrocławia, nie wliczając  oczywiście przewoźników drewna w całym roku. Stary pomnikowy dąb jak wiele tych drzew naszym kraju kryje swoje tajemnice, z których część niestety dotyczy ludzkich tragedii z okresów wojen.
Mimo również tej mrocznej strony warto jednak zapamiętać, że przysłowiowa „warszawska rotunda" czy „toruński Kopernik" w Nadleśnictwie Cierpiszewo to skrzyżowanie z „Krzywym Dębem".

ŚWIADEK
Świat ludzkich działań trwa nieustannie. Powstają koncepcje i ich realizacje, odkrycia, prace, pomysły i wizje. Ktoś widzi i słyszy przestrzeń, ktoś inny tylko swoją głowę.
Zdarza się niestety często tak, że ci ostatni tworzą historię. Taką, której już nigdy nie można zapomnieć. Zapatrzeni w siebie budują spektakl własnej bezradności wobec ogromu świata, angażując niemych świadków swych poczynań- drzewa. Pokolenia się zmieniają i z przyczyn naturalnych jesteśmy w gronie osób, które tylko coś gdzieś słyszały. Trudno jest sobie wyobrazić obrazy, które zmieniają nas na zawsze, a przecież stanowią o naszej tożsamości.
Teren nadleśnictwa nie jest jakimś wyjątkowym miejscem w aspekcie przebiegu ubiegłego stulecia, a w szczególności tragicznych lat wojennych. Duże obszary leśne z okalającymi je bogatymi wsiami, w większości złożone z ludności niemieckiej z niewielkim udziałem ludności polskiej z dnia na dzień stały się miejscem, gdzie najlepszym sposobem na życie była zasada – nic nie widzieć, nie słyszeć i najważniejsze nie czuć.
Tam gdzie jest to możliwe, dzisiejsze społeczności dążą do upamiętnienia miejsc szczególnych dla tamtych czasów w jakikolwiek symboliczny sposób.
W zachodniej części nadleśnictwa znajduje się miejsce wyjątkowe, nie tylko z uwagi na ciekawe walory przyrodnicze. Jest to miejsce o symbolicznym wręcz wymiarze. Na rozstajach dróg, na granicy pól i lasów rośnie kilkusetletni dąb, nazywany z uwagi na swoje szczególne cechy wyglądu, „Krzywym Dębem". Na dzisiaj rozstaje z „Krzywym Dębem" są chyba najbardziej znane jako punkt kontaktowy, dla blisko kilku tysięcy przybyszów odwiedzających lasy puszczy bydgoskiej, u której wrót stoi monstrualny dąb.

HISTORIA OCALONA OD ZAPOMNIENIA
Jednakże nie zawsze tak było. Kilka lat temu napotkane starsze małżeństwo, które przyjechało tutaj z Niemiec, opowiadało, że jako dzieci bawili się tutaj na łące. Kwiaty rosły tak jak dzisiaj, zapach lasu pewnie był taki sam. Ich dzieciństwo to obraz łąki pod krzywym dębem.
Pachnąca nasionami traw sierpniowa łąka, jest jednak nie tylko idyllicznie wspomnianym miejscem, które pamięta małżeństwo z Niemiec.
Tutaj w sierpniu 1944 roku gestapo urządziło publiczną egzekucję dwóch pracowników leśnych, związanych z pomocą dla ruchu oporu. Cały spektakl popsuł jeden z zamordowanych, który zbiegł kilkaset metrów przed dębem i oprawcy musieli go zastrzelić, zamiast widowiskowo wieszać, co zrobili z drugim uwięzionym.
Patrząc na dąb przez pryzmat tak różnych obrazów, trudno widzieć to miejsce jednoznacznie.
Okazją do przywrócenia dawnych faktów do dzisiejszej świadomości, był jubileusz 50-lecia istnienia Koła Myśliwskiego „Fala", którego członkowie w porozumieniu z Nadleśnictwem postanowili opatrzyć to miejsce okolicznościowym kamieniem pamiątkowym i krzyżem ostatniej drogi zamordowanych. Trudno będzie obojętnie przejść teraz obok dębu, którego będą podziwiały jeszcze nasze dzieci i ich dzieci. Dla nich ten kamień i krzyż.
Świadomość człowieka stara się pamiętać wyłącznie rzeczy dobre, takie jak dziecięce miejsce zabaw.
Pamiętajmy jednak o tych sprawach, które są na drugim końcu skali, a wówczas zapach lasu może wydać się nam zupełnie inny.


Najnowsze aktualności Najnowsze aktualności

Powrót

Nowe rezerwaty w Nadleśnictwie Rytel

Nowe rezerwaty w Nadleśnictwie Rytel

Zarządzeniami Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku, z dnia 4 grudnia 2024 r. (Dz.U. Województwa Pomorskiego, poz. 5247 i 5248), utworzone zostały na terenie Nadleśnictwa Rytel dwa rezerwaty przyrody – „Jezioro Żabionek” (12,62 ha) i „Jezioro Sosnówek” (8,59 ha), których rodzaj określono jako „wodne” (W).

Ze względu na dominujący przedmiot ochrony są rezerwatami biocenotycznymi i fizjocenotycznymi (PBf), biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp), a ze względu na główny typ ekosystemu: wodnymi (EW), jezior oligotroficznych (jo). Obydwa zbiorniki są charakterystycznymi dla Borów Tucholskich, niewielkimi  jeziorkami wytopiskowymi zlokalizowanymi na sandrze, otoczonymi drzewostanami sosnowymi sztucznego pochodzenia. Rezerwaty leżą w granicach Zaborskiego Parku Krajobrazowego, w otulinie Parku Narodowego „Bory Tucholskie”, w obszarach Natura 2000: Sandr Brdy PLH220026 i Wielki Sandr Brdy PLB220001.

Same jeziorka były dotychczas użytkami ekologicznymi: J. Żabionek - 6,53 ha, a J. Sosnówek – 4,40 ha. Obejmowane tą formą ochrony przyrody Rozporządzeniem Nr 64/97 Wojewody Bydgoskiego z dn. 30.10.1997 r. były wówczas w zarządzie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie znajdują się w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe – Nadleśnictwa Rytel. W obowiązującym Planie Urządzenia Lasu na lata od 2020 do 2029, wyznaczono wokół nich strefy buforowe szerokości od 40m – 100 m, które, jako „drzewostany referencyjne”, nadleśnictwo wyłączyło z użytkowania gospodarczego. Powierzchnie te zostały teraz objęte ochroną rezerwatową. W celu zabezpieczenia przed zagrożeniami zewnętrznymi, dla obydwu rezerwatów wyznaczono otulinę, która wynosi odpowiednio 15,96 ha oraz 18,39 ha.
 
Oligotroficzne, miękkowodne Jezioro Sosnówek, na podstawie badań prowadzonych od 2009 roku, zakwalifikowane zostało do siedliska 3110 – jeziora lobeliowe i oceniono jego reprezentatywność w ramach tego siedliska na doskonałą (A). Woda jeziorka jest kwaśna, uboga w sole mineralne, o przezroczystości do 8 m. Występuje w nim liczna populacja lobelii jeziornej (Lobelia dortmanna) i poryblina jeziornego (Isoetes lacustris). Jako cenna flora tego zbiornika wymieniany jest również torfowiec ząbkowany (Sphagnum denticulatum), który występuje wraz z innymi torfowcami nie tylko na brzegach, ale także na dnie jeziorka, do 5-7m głębokości.

Trofia Jeziora Żabionek jest wyraźnie wyższa niż Jeziora Sosnówek. Woda ma odczyn kwaśny, zabarwienie żółtawe, a jej przezroczystość sięga 2 m. Charakterystycznymi roślinami litoralu tego zbiornika są: turzyca nitkowata (Carex lasiocarpa), turzyca dzióbkowata (Carex rostrata), turzyca sztywna (Carex elata), ponikło błotne (Eleocharis palustris) oraz sit drobny (Juncus bulbosus). W wodzie, wzdłuż brzegów rosną rozległe płaty grążela żółtego (Nuphar lutea).

Łączna powierzchnia rezerwatów w Nadleśnictwie Rytel wynosi obecnie 85,21 ha. W niedalekim sąsiedztwie nowo utworzonych rezerwatów oraz rezerwatu „Moczadło”, powołanego do życia w 2010 r., projektowane jest utworzenie jeszcze jednego rezerwatu wodnego – „Jezioro Długie”. Byłby to piąty rezerwat na terenie Nadleśnictwa Rytel.  

Fot. W. Wencel - Rezerwat Jezioro Sosnówek
Fot. W. Wencel - Rezerwat Jezioro Sosnówek