Szkodliwe owady

Spośród wielu tysięcy gatunków owadów żerujących na drzewach i krzewach leśnych w lasach Polski kilkadziesiąt gatunków wykazuje tendencje do wzmożonego lub masowego pojawu, następstwem czego może być powstanie dużych szkód na rozległych powierzchniach leśnych. Lasy nadleśnictwa z racji warunków przyrodniczych (duży kompleks leśny złożony z monokultur sosnowych) są ustawicznie narażone na szkody powodowane ze strony szkodliwych owadów pierwotnych. Pierwsze wzmianki o masowym występowaniu pierwotnych szkodników na omawianym terenie pochodzą z połowy XIX wieku. Przekazy najczęściej mówią o gradacjach strzygoni choinówki, brudnicy mniszki oraz barczatki sosnówki. Zapobieganie gradacjom dokonuje się poprzez coroczne kontrolowanie rozwoju szkodników pierwotnych i bieżące reagowanie na powstające zagrożenia. W praktyce odbywa się to przez jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny w ściole (powtarzane ewentualnie wiosną), zakładanie pierścieni lepowych, ścinkę drzew na płachty, itp. W przypadku zagrożenia dla trwałości lasu leśnicy podejmują zabiegi ratownicze w postaci oprysków lotniczych.

Grzyby pasożytnicze

Grzyby pasożytnicze obok szkodliwych owadów, należą do najważniejszych czynników chorobotwórczych w lesie. W drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych istnieje zagrożenie ze strony huby korzeniowej. W Nadleśnictwie Cierpiszewo drzewostany na gruntach porolnych zajmują powierzchnię ponad 1 300 ha, przy czym występowanie huby na tym obszarze jest stosunkowo niewielkie. Walkę z tym patogenem przeprowadza się głównie przez smarowanie pniaków preparatem PG-IBL po wszystkich rodzajach zabiegów. Na terenach szczególnie zagrożonych konieczne jest też wykonywanie odpowiednich zabiegów hodowlanych dla zwiększenia odporności drzewostanów, począwszy od przygotowania gleby pod uprawę, poprzez właściwy dobór składu gatunkowego zalesień, sposobu zakładania uprawy, aż po odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne. Pewnym zagrożeniem, którego znaczenie stopniowo się zwiększa, jest również opieńka. Jedynym sposobem jej zwalczania jest wyrywanie porażonych drzewek z korzeniami i ich niszczenie.

Szkody od zwierzyny

Szkody powodowane przez ssaki, a głównie zwierzynę płową (jelenie, sarny oraz coraz częściej łosie) dotyczą przede wszystkim upraw i młodników.Głównym sprawcą uszkodzeń jest na terenie Nadleśnictwa Cierpiszewo jeleń, zaś problemem jego silna migracja w ramach dużego kompleksu Puszczy Bydgoskiej oraz koncentracja na pewnych obszarach w różnych porach roku. Szkody od saren są znacznie mniej dotkliwe, zaś uszkodzenia od zającowatych i gryzoni są sporadyczne i nie mają praktycznie znaczenia gospodarczego.
W celu zabezpieczenia drzewek przez zwierzyną leśnicy podejmują szereg działań,m.in. grodzenie upraw, różnego rodzaju osłonki mechaniczne, repelenty (środki zapachowo-smakowe zniechęcajace zwierzyną do uszkodzeń). Systematycznie poprawiane są też warunki bytowania zwierzyny i jej baza pokarmowa, m.in. poprzez wykładanie w sezonie jesienno-zimowym drzew ogryzowych, wprowadzanie podszytów i dziczek owocowych, wykaszanie śródleśnych łąk.

Czynniki abiotyczne

Szkody abiotyczne powodowane są ujemnym oddziaływaniem na las czynników natury nieożywionej. Należą do nich niekorzystne wpływy czynników atmosferycznych, zakłócenia stosunków wodnych oraz niekorzystne właściwości gleby.
Wśród czynników atmosferycznych dużym potencjalnym zagrożeniem dla lasów Nadleśnictwa Cierpiszewo są silne wiatry, mogące wyrządzać znaczne szkody. Narażone na nie są szczególnie drzewostany znajdujące się na skraju lasu oraz otaczające otwarte przestrzenie wewnątrz lasu (zręby, luki, gniazda). W związku z prawidłowym prowadzeniem cięć pielęgnacyjnych na terenie nadleśnictwa nie notuje się większych uszkodzeń z tego powodu.
Teren nadleśnictwa należy do obszarów o bardzo małej średniorocznej ilości opadów atmosferycznych, co w powiązaniu z ich nieregularnością oraz niewielkimi możliwościami sorbcyjnymi gleb powoduje susze odbijające się negatywnie na stabilności drzewostanów. Osłabione w ten sposób ekosystemy leśne łatwiej poddają się działaniu wymienionych wcześniej czynników szkodotwórczych. Niewielka ilość opadów wzmaga także zagrożenie pożarowe. W szczególnych przypadkach susze mogą powodować przepadanie upraw.
Wysoka i niska temperatura niesie dla lasu szereg zagrożeń. Z wysoką temperaturą łączy się często powstawanie na starszych drzewach zgorzeliny kory, a u siewek - oparzeliny, z kolei przymrozki późne na omawianym terenie są szczególnie groźne dla dębu.

Ochrona przeciwpożarowa
Nadleśnictwo Cierpiszewo zostało zaliczone do I (najwyższej) kategorii zagrożenia pożarowego. O tym wysokim zagrożeniu decydują przede wszystkim: bardzo wysoki udział drzewostanów sosnowych, trawiasta i mszysta pokrywa gleby (bardzo łatwo palna przy niskiej wilgotności), linie kolejowe o intensywnym ruchu przebiegające przez teren nadleśnictwa oraz niska suma opadów.
Doświadczeni wielkim pożarem z 1992 roku, stale podwyższamy stan zabezpieczenia przeciwpożarowego lasu. Dzięki temu w ostatnich latach mieliśmy tylko kilka niewielkich pożarów. Problemem są nadal pożary nasypów kolejowych powodowane przez pociągi, które zagrażają bezpośrednio sąsiadującym lasom.
System obserwacyjno-alarmowy oraz zabezpieczenie techniczne stanowią między innymi:

Na terenie leśnictwa Zielona znajduje się jedyna w naszym nadleśnictwie wieża przeciwpożarowa i co rzadko spotykane jest to wieża murowana. W okresie zagrożenia pracuje na niej obserwator, który w porozumieniu z wieżami sąsiednich nadleśnictw wstępnie lokalizuje dostrzeżony dym i alarmuje Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny.
Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny (PAD) to zlokalizowane w siedzibie nadleśnictwa centrum alarmowania służb ratowniczych (straży pożarnej, samolotów gaśniczych) i koordynowania działań służb nadleśnictwa.

Drogi pożarowe to odpowiednio oznakowane drogi o podniesionych parametrach umożliwiające dojazd pojazdów gaśniczych na miejsce ewentualnego pożaru. Nadleśnictwo Cierpiszewo co roku modernizuje kolejne odcinki dróg  zwiększając ich sieć.
 

Ze względu na ograniczoną ilość i dostęp do naturalnych źródeł wody Nadleśnictwo Cierpiszewo po pożarze z 1992 roku rozpoczęło rozbudowę sieci punktów czerpania wody. Dziś jest to 14 punktów w postaci cystern, przystosowanych do czerpania wody zbiorników z wodą gruntową i sztucznych szczelnych zbiorników zasilanych wodą ze studni głębinowych. Sztuczne zbiorniki zostały wybudowane na pożarzysku z 1992 roku a najnowszy przy linii kolejowej Toruń-Bydgoszcz. Ze względu na łatwo przepuszczalne podłoże oraz bardzo niski poziom wód gruntowych, znajdujących się na głębokości ok. 30m, zbiorniki te muszą być uszczelnione folią a zasilane ze specjalnie do tego celu odwiercone studnie głębinowe.

Mamy nadzieję, że podejmowane przez nas działania w zakresie profilaktyki i zabezpieczenia pożarowego pozwolą skutecznie ochronić las przed pożarem.