Wydawca treści Wydawca treści

Ochrona lasu

Lasy Nadleśnictwa Cierpiszewo narażone są na oddziaływanie wielu ujemnych czynników biotycznych, abiotycznych i antropogennych. Zwarty kompleks borów sosnowych, stanowiący zasadniczą część lasów nadleśnictwa, przesądza o ich słabej odporności biologicznej na czynniki chorobotwórcze, gradacje szkodliwych owadów, grzybów czy pożary.

Szkodliwe owady

Zerdzianki (fot. DK)

Spośród wielu tysięcy gatunków owadów żerujących na drzewach i krzewach leśnych w lasach Polski kilkadziesiąt gatunków wykazuje tendencje do wzmożonego lub masowego pojawu, następstwem czego może być powstanie dużych szkód na rozległych powierzchniach leśnych. Lasy nadleśnictwa z racji warunków przyrodniczych (duży kompleks leśny złożony z monokultur sosnowych) są ustawicznie narażone na szkody powodowane ze strony szkodliwych owadów pierwotnych. Pierwsze wzmianki o masowym występowaniu pierwotnych szkodników na omawianym terenie pochodzą z połowy XIX wieku. Przekazy najczęściej mówią o gradacjach strzygoni choinówki, brudnicy mniszki oraz barczatki sosnówki. Zapobieganie gradacjom dokonuje się poprzez coroczne kontrolowanie rozwoju szkodników pierwotnych i bieżące reagowanie na powstające zagrożenia. W praktyce odbywa się to przez jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny w ściole (powtarzane ewentualnie wiosną), zakładanie pierścieni lepowych, ścinkę drzew na płachty, itp. W przypadku zagrożenia dla trwałości lasu leśnicy podejmują zabiegi ratownicze w postaci oprysków lotniczych.

Wyniki jesiennych poszukiwań szkodników sosny w ściółce



Grzyby pasożytnicze

Żółciak siakowy (fot. DK)

Grzyby pasożytnicze obok szkodliwych owadów, należą do najważniejszych czynników chorobotwórczych w lesie. W drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych istnieje zagrożenie ze strony huby korzeniowej. W Nadleśnictwie Cierpiszewo drzewostany na gruntach porolnych zajmują powierzchnię ponad 1 300 ha, przy czym występowanie huby na tym obszarze jest stosunkowo niewielkie. Walkę z tym patogenem przeprowadza się głównie przez smarowanie pniaków preparatem PG-IBL po wszystkich rodzajach zabiegów. Na terenach szczególnie zagrożonych konieczne jest też wykonywanie odpowiednich zabiegów hodowlanych dla zwiększenia odporności drzewostanów, począwszy od przygotowania gleby pod uprawę, poprzez właściwy dobór składu gatunkowego zalesień, sposobu zakładania uprawy, aż po odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne. Pewnym zagrożeniem, którego znaczenie stopniowo się zwiększa, jest również opieńka. Jedynym sposobem jej zwalczania jest wyrywanie porażonych drzewek z korzeniami i ich niszczenie.

Szkody od zwierzyny

Sadzonka sosny zabezpieczona repelentem (fot. JM)

Szkody powodowane przez ssaki, a głównie zwierzynę płową (jelenie, sarny oraz coraz częściej łosie) dotyczą przede wszystkim upraw i młodników.Głównym sprawcą uszkodzeń jest na terenie Nadleśnictwa Cierpiszewo jeleń, zaś problemem jego silna migracja w ramach dużego kompleksu Puszczy Bydgoskiej oraz koncentracja na pewnych obszarach w różnych porach roku. Szkody od saren są znacznie mniej dotkliwe, zaś uszkodzenia od zającowatych i gryzoni są sporadyczne i nie mają praktycznie znaczenia gospodarczego.
W celu zabezpieczenia drzewek przez zwierzyną leśnicy podejmują szereg działań,m.in. grodzenie upraw, różnego rodzaju osłonki mechaniczne, repelenty (środki zapachowo-smakowe zniechęcajace zwierzyną do uszkodzeń). Systematycznie poprawiane są też warunki bytowania zwierzyny i jej baza pokarmowa, m.in. poprzez wykładanie w sezonie jesienno-zimowym drzew ogryzowych, wprowadzanie podszytów i dziczek owocowych, wykaszanie śródleśnych łąk.

 

  Drzewo ogryzowe (fot. JM)  

 

Czynniki abiotyczne

Uszkodzenia od wiatru (fot. JM)

Szkody abiotyczne powodowane są ujemnym oddziaływaniem na las czynników natury nieożywionej. Należą do nich niekorzystne wpływy czynników atmosferycznych, zakłócenia stosunków wodnych oraz niekorzystne właściwości gleby.
Wśród czynników atmosferycznych dużym potencjalnym zagrożeniem dla lasów Nadleśnictwa Cierpiszewo są silne wiatry, mogące wyrządzać znaczne szkody. Narażone na nie są szczególnie drzewostany znajdujące się na skraju lasu oraz otaczające otwarte przestrzenie wewnątrz lasu (zręby, luki, gniazda). W związku z prawidłowym prowadzeniem cięć pielęgnacyjnych na terenie nadleśnictwa nie notuje się większych uszkodzeń z tego powodu.
Teren nadleśnictwa należy do obszarów o bardzo małej średniorocznej ilości opadów atmosferycznych, co w powiązaniu z ich nieregularnością oraz niewielkimi możliwościami sorbcyjnymi gleb powoduje susze odbijające się negatywnie na stabilności drzewostanów. Osłabione w ten sposób ekosystemy leśne łatwiej poddają się działaniu wymienionych wcześniej czynników szkodotwórczych. Niewielka ilość opadów wzmaga także zagrożenie pożarowe. W szczególnych przypadkach susze mogą powodować przepadanie upraw.
Wysoka i niska temperatura niesie dla lasu szereg zagrożeń. Z wysoką temperaturą łączy się często powstawanie na starszych drzewach zgorzeliny kory, a u siewek - oparzeliny, z kolei przymrozki późne na omawianym terenie są szczególnie groźne dla dębu.

Ochrona przeciwpożarowa
Nadleśnictwo Cierpiszewo zostało zaliczone do I (najwyższej) kategorii zagrożenia pożarowego. O tym wysokim zagrożeniu decydują przede wszystkim: bardzo wysoki udział drzewostanów sosnowych, trawiasta i mszysta pokrywa gleby (bardzo łatwo palna przy niskiej wilgotności), linie kolejowe o intensywnym ruchu przebiegające przez teren nadleśnictwa oraz niska suma opadów.
Doświadczeni wielkim pożarem z 1992 roku, stale podwyższamy stan zabezpieczenia przeciwpożarowego lasu. Dzięki temu w ostatnich latach mieliśmy tylko kilka niewielkich pożarów. Problemem są nadal pożary nasypów kolejowych powodowane przez pociągi, które zagrażają bezpośrednio sąsiadującym lasom.
System obserwacyjno-alarmowy oraz zabezpieczenie techniczne stanowią między innymi:

Dostrzegalnia przeciwpożarowa (fot. JM)

Na terenie leśnictwa Zielona znajduje się jedyna w naszym nadleśnictwie wieża przeciwpożarowa i co rzadko spotykane jest to wieża murowana. W okresie zagrożenia pracuje na niej obserwator, który w porozumieniu z wieżami sąsiednich nadleśnictw wstępnie lokalizuje dostrzeżony dym i alarmuje Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny.
Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny (PAD) to zlokalizowane w siedzibie nadleśnictwa centrum alarmowania służb ratowniczych (straży pożarnej, samolotów gaśniczych) i koordynowania działań służb nadleśnictwa.

Drogi pożarowe to odpowiednio oznakowane drogi o podniesionych parametrach umożliwiające dojazd pojazdów gaśniczych na miejsce ewentualnego pożaru. Nadleśnictwo Cierpiszewo co roku modernizuje kolejne odcinki dróg  zwiększając ich sieć.
 

Punkt czerpania wody - zbiornik przeciwpożarowy (fot. DK)

Ze względu na ograniczoną ilość i dostęp do naturalnych źródeł wody Nadleśnictwo Cierpiszewo po pożarze z 1992 roku rozpoczęło rozbudowę sieci punktów czerpania wody. Dziś jest to 14 punktów w postaci cystern, przystosowanych do czerpania wody zbiorników z wodą gruntową i sztucznych szczelnych zbiorników zasilanych wodą ze studni głębinowych. Sztuczne zbiorniki zostały wybudowane na pożarzysku z 1992 roku a najnowszy przy linii kolejowej Toruń-Bydgoszcz. Ze względu na łatwo przepuszczalne podłoże oraz bardzo niski poziom wód gruntowych, znajdujących się na głębokości ok. 30m, zbiorniki te muszą być uszczelnione folią a zasilane ze specjalnie do tego celu odwiercone studnie głębinowe.

Mamy nadzieję, że podejmowane przez nas działania w zakresie profilaktyki i zabezpieczenia pożarowego pozwolą skutecznie ochronić las przed pożarem.


Polecane artykuły Polecane artykuły

Powrót

Lasy nadleśnictwa

Lasy nadleśnictwa

Pod zarządem Nadleśnictwa Cierpiszewo znajduje się prawie 14 tys. ha lasów. Tutejsi leśnicy opiekują się także ok. 230 ha lasów prywatnych.

Lasy Nadleśnictwa Cierpiszewo   położone są w III krainie przyrodniczo-leśnej Wielkopolsko-Pomorskiej, w dzielnicy 5 Kotliny Toruńsko-Płockiej i mezoregionie Kotliny Toruńsko-Płockiej, w niedalekim sąsiedztwie miasta Torunia.

Z czynników klimatycznych szczególnie istotnym jest suma opadów, ponieważ na przeważającej części nadleśnictwa lasy korzystają wyłącznie z wody opadowej. Jest ona stosunkowo niska – ok. 500 mm rocznie, a dane wieloletnie wskazują na jej dużą nierównomierność w poszczególnych latach. Nierównomierność dotyczy także długości okresu wegetacyjnego i terminów występowania przymrozków.

 

Struga Zielona (fot. DK)

Nadleśnictwo położone jest w całości w dorzeczu Wisły. Jedynym większym ciekiem jest Struga Zielona uchodząca do Wisły
w Dybowie. Większość terenu ma charakter bezodpływowy odwadniany odpływem podziemnym do doliny Wisły. Brak jest naturalnych zbiorników wodnych

Budowa geomorfologiczna terenów nadleśnictwa ma układ pasowy, równoległy do doliny Wisły, stanowiącej północną i północno-wschodnią granicę nadleśnictwa. Fragmenty terenu znajdują się w samej dolinie Wisły. Dolina Wisły oddzielona jest wyraźną stromą krawędzią o średniej szerokości 30-40 m. Od krawędzi   doliny aż do granic południowych rozciąga się pradolina Wisły.
Na szerokości 1-5 km od skarpy wiślanej ciągnie się płaski teren piasków rzecznych.

Następnym, najbardziej charakterystycznym elementem budowy terenu nadleśnictwa są pola wydmowe, będące częścią jednego z największych śródlądowych obszarów wydmowych w Polsce.
Następnym, najbardziej charakterystycznym elementem budowy terenu nadleśnictwa są pola wydmowe, będące częścią jednego z największych śródlądowych obszarów wydmowych
w Polsce (pola Solecko-Chrośnieńskie oraz Toruńsko-Aleksandrowsko-Gniewkowskie) Są to przede wszystkim wydmy paraboliczne otwarte ku zachodowi, spotyka się też wały podłużne lub skupienia wydm pagórkowatych.
Na obrzeżu pradoliny ponownie występuje płaski obszar piasków rzecznych tym razem najstarszych i najmniejszej miąższości.

 

Wydma śródlądowa (fot. DK)Pokrywa glebowa nadleśnictwa jest jednorodna na dużych powierzchniach głównych kompleksów. Większe zróżnicowanie występuje jedynie fragmentami: wzdłuż Strugi Zielonej, krawędzi Wisły oraz w południowo-zachodniej części Nadleśnictwa. Około 95 % stanowią gleby rdzawe.

Z budową geologiczną i warunkami klimatycznymi ściśle związane są szata roślinna
i świat zwierzęcy, tworzące razem gamę przeróżnych ekosystemów. Dla nas, leśników, najważniejsze to ekosystemy leśne i związane z nimi ekosystemy łąk śródleśnych
i stref ekotonowych (specyficzne partie drzewostanów, znajdujące się na przejściu pomiędzy lasem i krajobrazem otwartym lub na przejściu pomiędzy różnymi drzewostanami we wnętrzu kompleksów leśnych).
Dominujące siedliska borowe są ubogie i skład biocenozy jest tu skromniejszy, ale na równi ciekawy i fascynujący co na żyznych siedliskach lasowych. Na wszystkich siedliskach borowych dominują drzewostany z panującą sosną. Domieszki stanowią przede wszystkim brzoza i dąb, a także modrzew i świerk. Na wilgotnych siedliskach rosną lasy olchowe.

Konwalia majowa (fot. JM)Szata roślinna ekosystemu leśnego to nie tylko drzewa. Krzewy i rośliny runa to ważne jego elementy składowe. Spośród nich na naszym terenie występuje kilkadziesiąt gatunków podlegających ochronie gatunkowej.
Świat zwierzęcy lasów jest równie bogaty, jak roślinny. Gromada ssaków reprezentowana jest przez podstawowe gatunki łowne: jelenia, sarnę, dzika, zająca, lisa, jenota, borsuka, kunę, norkę, tchórza i piżmaka. Ze zwierząt chronionych odnotowano występowanie łasicy, wielu gatunków nietoperzy, występujących wzdłuż Wisły i Strugi Zielonej bobra i wydrę. Od kilkunastu już lat teren Nadleśnictwa Cierpiszewo jest miejscem przebywania i rozrodu wilków.
Ptaki reprezentowane są przez wiele gatunków rzadkich i zagrożonych, m.in. bociana czarnego, błotniaki, krogulca, kobuza, pójdźkę, puszczyka,  i naszą dumę – gniazdującego na naszym terenie bielika.