Wydawca treści Wydawca treści

Historia (nadleśnictwa)

Obszar Puszczy Bydgoskiej należał do połowy XIV w. do książąt kujawskich, a następnie królów polskich, tworząc tzw. "Bydgoskie Bory Królewskie". Słaba urodzajność gleb, położonych na największym obszarze wydm śródlądowych w Polsce uchroniła opisywany teren przed wylesieniem pod uprawę rolną.

Po rozbiorach lasy zarządzane obecnie przez Nadleśnictwo Cierpiszewo przejęte zostały przez administrację pruską. Z będącego w posiadaniu Nadleśnictwa tłumaczenia wyjątków z "Historii rozwoju gospodarczego i kulturalnego Powiatu Inowrocław do roku 1911" wykonanego przez Mariusza Heidingera wynika, że nadleśnictwa Cierpice/Schirpitz i Wódek/Wodeck powstały po Kongresie Wiedeńskim w roku 1815.
Najstarsze dokumenty, jakimi obecnie dysponuje archiwum Nadleśnictwa pochodzą z roku 1815. W pierwszej połowie XIX w. dokonano podziału przestrzennego na kwadratowe (podzielone później na dwie części) oddziały i ostępy. W drugiej połowie tegoż wieku prowadzono porządkowanie stanu lasu, którego elementem były odnowienia sztuczne. Pierwsze urządzanie lasu wykonano w 1845 roku.
Po uzyskaniu niepodległości podjęto działania w celu ujednolicenia ustawodawstwa leśnego i organizacji lasów. Nadleśnictwa Cierpiszewo i Osiek Wielki powstałe na bazie omawianych wyżej funkcjonowały najpierw w ramach Dyrekcji Lasów Państwowych w Bydgoszczy, a od 1932 roku zostały zaliczone do DLP Poznań. Jednocześnie w 1933 roku nazwa nadleśnictwa Osiek Wielki została zmieniona na Osiek.

1935 r. „Ziemia z Osieka na kopiec w Sowińcu” (oryginalny podpis zdj.) - w jasnym płaszczu Nadleśniczy Eugeniusz Bicz

Po II wojnie światowej, z dniem 01.10.1945 r. na terenie DLP w Toruniu istniało 40 nadleśnictw, wśród których znalazły się Cierpiszewo i Osiek. Obydwa te nadleśnictwa w  1953 r. znalazły   się w Rejonie Lasów Państwowych Toruń Południe należącym do Bydgoskiego Okręgu Lasów Państwowych w Toruniu. W roku 1961 nazwa nadleśnictwa - Osiek została zmieniona na Zawiszyn.Z dniem 01.01.1973 r. połączono szereg nadleśnictw - z połączenia Nadleśnictw: Cierpiszewo, Solec i Zawiszyn powstało Nadleśnictwo Cierpiszewo, które w 1981 r. zmieniło nazwę na Solec Kujawski.

Nadleśnictwo Cierpiszewo w obecnych granicach reaktywowano z dniem 3 stycznia 1994 roku na mocy Zarządzenia Nr 90 Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Utworzone zostało z obrębów Cierpiszewo i Zawiszyn należących dotąd do trzyobrębowego Nadleśnictwa Solec Kujawski (dawny Wodek lub Wodeck - patrz zdjęcie).

Intensywna gospodarka leśna, prowadzona w XIX i pocz. XX w., związana z chęcią maksymalizacji zysku doprowadziła do powstania wielkopowierzchniowych monokultur sosnowych, co pociągnęło za sobą występowanie znacznych rozmiarów gradacji szkodników pierwotnych i pożarów. Przytoczone wcześniej, tłumaczone z języka niemieckiego, źródło historyczne podaje, że "(...)tylko w rewirze Wódek w roku 1780 około 4 500 mórg, a w latach 1809 do 1815 około 18 475 mórg zostało zniszczonych przez pożary (...)" (nowy mórg pruski - 2500 m2). Problemy te aktualne są do tej pory. Cyklicznie pojawia się konieczność zwalczania szkodników pierwotnych na powierzchni kilkuset, a nierzadko kilku tysięcy hektarów.

Wielki pożar

Kamień upamiętniający pożar lasu i wysiłek odnowienia pożarzyska

Wszyscy pamiętamy też pożar z dnia 10 sierpnia 1992 roku, kiedy to spłonęło 2400 ha drzewostanów w obrębie Cierpiszewo ówczesnego Nadleśnictwa Solec Kujawski i 600 ha w obrębie Gniewkowo Nadleśnictwa Gniewkowo.

Nadleśnictwo Cierpiszewo za nowatorskie podejście do problemu odnowienia pożarzyska zostało w 1998 roku wyróżnione tytułem Lidera Polskiej Ekologii.

To wielkie pożarzysko po uprzątnięciu, celem wzbogacenia biocenozy leśnej jak i naturalnego ograniczenia powierzchni ewentualnych pożarów, odnowiono, oprócz sosny, w znaczącym udziale brzozą oraz dębem (bezszypułkowym i czerwonym) i klonem. Wystarczyła jednak jedna bezśnieżna, mroźna zima, aby wyeliminować dęby i klony ze składu upraw. Z przytaczanego źródła historycznego dowiadujemy się jednak, że nie jesteśmy pierwszym pokoleniem leśników, które myślało o wprowadzaniu na tych terenach gatunków innych niż sosna: "(...)Od dziesięcioleci podejmowane próby z dębem w rewirze Wódek nie powiodły się." Istnieją jeszcze fragmenty drzewostanów dębowych z odnowienia sztucznego potwierdzających prawdziwość powyższego cytatu.

 

Panorama pożarzyska z 1992 roku (fot. DK)
 


Polecane artykuły Polecane artykuły

Powrót

Organizacja nadleśnictwa

Organizacja nadleśnictwa

Nadleśnictwo jest podstawową, samodzielną jednostką organizacyjną Lasów Państwowych działającą na podstawie ustawy o lasach. Podlega Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, która prowadzi nadzór i koordynuje działania na swoim terenie. Nadleśnictwa dzielą się na leśnictwa.

Nadleśniczy jednoosobowo kieruje nadleśnictwem, ponosi za nie odpowiedzialność i reprezentuje je na zewnątrz.

Zastępca nadleśniczego odpowiada za całokształt sfery produkcyjnej w nadleśnictwie, kieruje Działem Gospodarki Leśnej i pracą leśniczych. Organizuje praktyki zawodowe i staż absolwentów, oraz realizuje nałożone na Nadleśnictwo zadania obronne. Zastępuje Nadleśniczego w czasie Jego nieobecności. Odpowiada za procedury związane z zamówieniami publicznymi.

Dział Gospodarki Leśnej prowadzi całokształt spraw związanych z planowaniem, organizacją, koordynacją i nadzorem prac w zakresie: nasiennictwa, selekcji, szkółkarstwa, hodowli lasu, ochrony lasu, ochrony przeciwpożarowej, łowiectwa, użytkowania lasu oraz sprzedaży drewna i użytków ubocznych, BHP i ZFŚS oraz gromadzenia i sporządzania dokumentacji w zakresie certyfikacji FSC i PEFC. Dział ten prowadzi również sprawy związane ze stanem posiadania i ewidencją gruntów, gospodarką gruntami ekonomicznymi, udostępnianiem lasu oraz nadzorem nad lasami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa – w zakresie powierzonym przez starostów oraz obowiązku wynikającego z Ustawy o Lasach.

Leśnictwa są podstawową jednostką terenową w nadleśnictwie, w której bezpośrednio prowadzona jest gospodarka leśna. Leśnictwem kieruje leśniczy.

Stanowisko do spraw kontroli zajmowane jest w nadleśnictwie przez inżyniera nadzoru. Inżynier nadzoru sprawuje kontrolę prawidłowości wykonania czynności gospodarczych w nadleśnictwie, w tym wydaje zalecenia w trybie ustalonym przez nadleśniczego. Ściśle współpracuje z zastępcą nadleśniczego, szczególnie w sprawach hodowli lasu, ochrony lasu i ppoż., planowania gospodarczego, koordynacji i realizacji zadań gospodarczych.

Główny księgowy wykonuje zadania i ponosi odpowiedzialność w zakresie księgowości, finansów, planowania finansowo-ekonomicznego, analiz, sprawozdawczości, a także organizuje i sprawuje kontrolę wewnętrzną, dokumentów finansowo-księgowych. Główny księgowy kieruje działem finansowo-księgowym.
Do zadań Działu Finansowo-Księgowego należy wykonywanie zadań w zakresie księgowości, finansów, planowania finansowo-ekonomicznego, analiz, sprawozdawczości, kontroli wewnętrznej dokumentów finansowo-księgowych.

Dział Administracyjno-Gospodarczy zajmuje się całokształtem spraw związanych z pełną obsługą administracyjną nadleśnictwa, administrowaniem nieruchomościami, sporządzeniem i realizacją planów budowy i zakupów środków trwałych oraz planem remontów w zakresie infrastruktury. Działem tym kieruje sekretarz.

Stanowisko do spraw pracowniczych podlega bezpośrednio nadleśniczemu. Pracownik prowadzi całokształt spraw kadrowych w nadleśnictwie oraz zapewnia prawidłowe funkcjonowanie sekretariatu nadleśnictwa.

Posterunek Straży Leśnej jest komórką organizacyjną przy nadleśnictwie, powołaną do zwalczania przestępstw i wykroczeń z zakresu szkodnictwa leśnego oraz wykonywaniem innych zadań związanych z ochroną mienia Skarbu Państwa, będącego w zarządzie Nadleśnictwa, kancelarii tajnej, ochrony informacji niejawnych oraz spraw obronnych. Posterunkiem kieruje Komendant, podległy bezpośrednio nadleśniczemu.

***
Leśnictwo Chorągiewka
Leśnictwo Chorągiewka położone jest w bezpośrednim sąsiedztwie Torunia, co powoduje, że jest częstym miejscem odpoczynku i rekreacji mieszkańców tego miasta. Mimo to na terenie właśnie tego leśnictwa stwierdzono pierwszy przypadek obecności wilka, po bardzo długim okresie jego niewystępowania, na obszarze Nadleśnictwa Cierpiszewo. Silnie pagórkowaty teren leśnictwa, wynikający z wydmowego pochodzenia, jest typowym przykładem krajobrazu Puszczy Bydgoskiej.
 

 

Leśnictwo Kąkol
Leśnictwo Kąkol obejmuje swoim zasięgiem największą część pożarzyska z 1992 roku. Teren ten jest intensywnie odwiedzany przez okolicznych mieszkańców oraz torunian w okresie grzybobrania. Dla upamiętnienia wielkiego pożaru z roku 1992 przy drodze do Gniewkowa w pobliżu siedziby nadleśnictwa ustawiono kamień mający świadczyć o ogromie powstałych zniszczeń i pracy włożonej przez leśników w ich usunięcie. Siedziba leśnictwa znajduje się w budynku Nadleśnictwa.


Leśnictwo Niedźwiadki
Leśnictwo Niedźwiadki obejmuje swoim zasięgiem zarówno teren pożarzyska z 1992r. jak i lasu ocalałego z pożaru. W porównaniu z pozostałymi leśnictwami, Niedźwiadki są leśnictwem o największej lesistości – brak na jego terenie osadnictwa, poza leśnym. Być może ten fakt zdecydował, że właśnie tutaj upolowano ostatniego wilka, którego przez długi czas nie spotykano na tym terenie. Aktualnie wszystko wskazuje, że stanie się on stałym składnikiem tutejszej fauny.
 
 

Leśnictwo Nieszawka
Leśnictwo Nieszawka jest siedliskowo bardzo urozmaiconym leśnictwem. Północno-wschodnia granicę leśnictwa stanowi piękna o każdej porze roku skarpa Dybowska zamykająca dolinę Wisły. Tuż przy skraju skarpy znajduje się dostrzegalnia przeciwpożarowa w formie, co rzadko spotykane, murowanej z cegieł wieży ppoż.
Ze względu na urozmaicenie siedlisk i rzeźby terenu jest miejscem występowania wielu rzadkich i chronionych roślin.

 

 

Leśnictwo Zielona
Swoista perełką leśnictwa Zielona jest Struga Zielona, płynąca malowniczą doliną jest jedynym , oprócz Wisły, naturalnym ciekiem wodnym i stanowi cenne źródło wody dla bytujących tu zwierząt.
 

 

 

Leśnictwo Chojnaty
W leśnictwie Chojnaty znajduje się miejsce znane przez wielu mieszkańców okolicznychwsi, a nawet dalej położonych miast, które utrwaliło się jako punkt orientacyjny i miejsce spotkań – jest to skrzyżowanie dróg przy „Krzywym Dębie", wspaniałym pomnikowym dębie o wieku przekraczającym 250 lat, z charakterystycznie wygiętym pniem. Chojnaty to leśnictwo bardzo zróżnicowane przyrodniczo jak na warunki Puszczy Bydgoskiej, ciekawe i warte odwiedzenia. Oprócz kilku pomnikowych dębów można tu spotkać, na krótkim odcinku wzdłuż drogi dojazdowej do leśniczówki, większość rodzimych gatunków drzew. Aby dostrzec całe to bogactwo czasami warto zostawić samochód i wybrać się na pieszą wędrówkę. Leśnictwo Chojnaty to także „jagodowe zagłębie" Nadleśnictwa Cierpiszewo.

Leśnictwo Grodzyna
Teren leśnictwa Grodzyna posiada wiele cech charakterystycznych dla pozostałych leśnictw. Są to m.in. silnie pofałdowany teren zachodniej części leśnictwa, bogactwo flory i piękno krajobrazu skarpy doliny Wisły, zwarty kompleks leśny podzielony tylko drogami leśnymi. Dogodny dojazd, w tym także linią kolejową do stacji Przyłubie, umożliwia turystykę wypoczynkową oraz grzybobranie, szczególnie mieszkańcom Bydgoszczy.

 

Leśnictwo Jarki
Znaczna część leśnictwa Jarki znajduje się na opuszczonych po II wojnie światowej terenach osadnictwa niemieckiego, zamieszkanych wówczas przez dobrze zorganizowaną społeczność, o rozwiniętej infrastrukturze. W wielu miejscach napotkamy pozostałości po ówczesnych osadach, małych wiejskich cmentarzach, drogach do nich wiodących. Gęsta sieć dróg i ścieżek może utrudniać poruszanie się turystom, ze względu na możliwość zabłądzenia, jednak jest to teren wart odwiedzenia dla licznych pamiątek historii. W leśnictwie Jarki uważny turysta może zaobserwować bielika, który ma tutaj jedyne w nadleśnictwie gniazdo.
 

Leśnictwo Osiek
W Nadleśnictwie Cierpiszewo jest także leśnictwo całkiem odmienne od charakterystycznych borów sosnowych Puszczy Bydgoskiej. Leśnictwo Osiek, dzięki większej żyzności gleb i wyższemu niż w innych leśnictwach poziomowi wód gruntowych, pokryte jest w większości borami ze znaczna domieszką gatunków liściastych występujących nie tylko w podszycie, lecz także tworzących górne piętro lasu. W leśnictwie Osiek znajduje się szkółka leśna, która zaspokaja potrzeby na sadzonki, wynikające z rozmiaru wykonywanych odnowień i zalesień, w całym nadleśnictwie. Szkółka prowadzi również produkcję wysokiej jakości materiału sadzeniowego na sprzedaż dla odbiorców indywidualnych. W szerokiej gamie gatunków oferowanych do sprzedaży można znaleźć różne rzadkie gatunki drzew i krzewów.